Witamina D3
Witamina D (cholekalcyferol) syntetyzowana jest pod wpływem ultrafioletu. W naszej strefie klimatycznej istnieje powszechne zjawisko niedoboru tej witaminy. Kąt padania promieni słonecznych w miesiącach jesienno-zimowych jest zbyt mały, aby umożliwiać jej produkcję w skórze. Poza tym ludzie pochłonięci pracą i innymi zajęciami większość dnia spędzają w pomieszczeniach zamkniętych. Niedobór tej witaminy wiąże się z różnymi zaburzeniami w organizmie m.in.:
– oddziałuje na metabolizm kostny (złe wchłanianie wapnia i fosforu co prowadzi do osteoporozy),
– u dzieci dochodzi do krzywicy,
– powoduje przerost przytarczycy,
– osłabienie funkcji układu odpornościowego (skłonność do infekcji, zwiększona zapadalność na nowotwory, choroby autoimmunologiczne, choroby sercowo-naczyniowe),
– zła gospodarka węglowodanowo-tłuszczowa co prowadzi do cukrzycy typu 2.
To tylko niektóre z problemów zdrowotnych na skutek niedoboru witaminy D. Naukowcy wciąż mają wątpliwości czy niedobór witaminy D jest przyczyną występowania wyżej wymienionych chorób, czy ewentualnie ich następstwem. Ludzie chorzy unikają przebywania na słońcu i zażywają często leki utrudniające wchłanianie witaminy D. Stąd niedobór może być skutkiem, a nie przyczyną.
Profilaktyka
Należy suplementować witaminę D (w miesiącach jesienno-zimowych to wręcz konieczność):
– 1000 iu (od października do kwietnia) u osób unikających nasłonecznienia,
– 1000 iu u osób powyżej 65 roku życia przez cały rok (zdolność produkcji tej witaminy w skórze zmniejsza się z wiekiem).
Dotyczy to osób bez poważnych obciążeń zdrowotnych, aby zachować optymalne dla zdrowia stężenie tej witaminy. W sytuacji kiedy zostanie wykryte schorzenie związane z niedoborem witaminy D, np. zaburzenia w gospodarce wapniowo-fosforowej, osteomalacja czy krzywica u dzieci należy zastosować dawki lecznicze pod kontrolą lekarza.
Postać wziewna witaminy D jest znacznie lepiej przyswajalna niż inne jej formy.
Z kolei niekontrolowana, przesadna suplementacja może wywołać wzrost stężenia wapnia w surowicy, a zatem ryzyko m.in. kamicy nerkowej, żółciowej i chorób trzustki.
Witamina K2MK7
Witamina K2 – mało znana w odróżnieniu od swej krewnej witaminy K – jest niezbędna dla zachowania zdrowych kości oraz zdrowego układu krążenia. W naszym organizmie trwa ciągły proces wymiany starych komórek na nowe. Dla odnowy komórek kości potrzebne jest białko o nazwie osteokalcyna. Jego rola polega na wbudowaniu do kości. Jednak bez witaminy K2 proces ten nie może przebiegać prawidłowo. Badania wykazały, że witamina K w połączeniu z wapniem i witaminą D może zwiększyć wytrzymałość kości. Ma to ogromne znaczenie dla kobiet po menopauzie gdyż właśnie witamina K2 jest czynnikiem poprawiającym strukturę mineralną kości. Witamina K2 aktywuje również inne białko (MGP), które ma wpływ na usuwanie złogów wapnia z tętnic. Przy niedoborze witaminy K2 wapń dostarczany z pożywieniem (szczególnie z produktów nabiałowych pasteryzowanych i odtłuszczonych) odkłada się w tętnicach i mózgu.
Pozytywne działanie witaminy K2 ma ogromne znaczenie przy leczeniu choroby Alzheimera, stwardnienia rozsianego, żylaków, cukrzycy, reumatyzmie. Witamina K2 przeciwdziała przedwczesnemu starzeniu się organizmu.
Niedobory witaminy K2 wynikają:
– ze zwiększonego spożycia żywności przetworzonej, produkowanej przemysłowo,
– nadużywania antybiotyków i pestycydów (uprawy),
– z nienaturalnej hodowli zwierząt (istnieje różnica w karmieniu ich paszą i trzymaniu w zamkniętych pomieszczeniach, a wypasaniem trawą na pastwiskach; w drugim przypadku organizmy zwierząt przetwarzają witaminę K1 na K2MK7; przy intensywnej hodowli zwierząt brakuje tej witaminy w maśle, jajkach, serach i mięsie)
– ze spożywania żywności mrożonej,
– ze spożywania sztucznych tłuszczów trans,
– stosowania leków przeciwzakrzepowych.
Japonia posiada najniższy stopień ryzyka złamań. Wiąże się to z powszechną konsumpcją natto – tradycyjnej potrawy z fermentowanych ziaren soi bogatej w witaminy K2MK7. Natto jest sprowadzane do Polski i można go nabyć na zamówienie (ze względu na krótki okres ważności) w sklepach z żywnością naturalną. Teoretycznie witamina K2MK7 powinna występować w dojrzewających serach jednak przyspieszony proces dojrzewania serów i sterylne warunki przy wytwarzaniu żywności powodują brak obecności różnych gatunków bakterii wytwarzających witaminę K2MK7.
Istnieją dwa rodzaje niedoborów witaminy K2 – ostre i przewlekłe. Ostry niedobór charakteryzuje się krwawieniem z dziąseł i nosa oraz przewodu pokarmowego, co może prowadzić do groźnych konsekwencji. Przy niedoborze przewlekłym nie ma żadnych niepokojących objawów, a osłabienie układu krążenia czy kruchość kości uznaje się najczęściej jako objaw starzenia organizmu. Obecnie uważa się, że nawet dobrze zbilansowana dieta może nie dostarczać witaminy K w ilości wystarczającej do zaspokojenia potrzeb organizmu. Z badań wynika, że obecnie ludzie mają niedobory tej witaminy ze względu na drastyczne zmiany w sposobie odżywiania. Przede wszystkim jedzą dużo mniej zielonych warzyw liściastych, a te które jedzą są uprawiane z użyciem pestycydów. Wiosną warto korzystać z pokrzywy, mniszka i innych dziko rosnących ziół. Duże znaczenie ma flora bakteryjna w naszym organizmie i spożywanie żywności fermentowanej.
Potrzebą chwili dla wielu z nas jest więc suplementacja witaminy K2MK7, a najlepiej przyswajalna jest jej postać wziewna.
Bożena Żak-Cyran
dietetyczka i dietoterapeutka,
autorka książek o tematyce odżywiania